Τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας όταν ερωτευόμαστε;
Πόσοι άνθρωποι στον κόσμο χορεύουν από ευτυχία αυτό ακριβώς το λεπτό; Πόσοι άνθρωποι αγκαλιάζονται και φιλιούνται τώρα κάπου στη Γη; Πόσοι άνθρωποι έχουν αγαπηθεί και αγαπήσει σε τεράστιο βαθμό; Πόσοι άνθρωποι έχουν πονέσει από έρωτα; Πόσοι άνθρωποι αγαπούν κάθε λεπτό που περνά;
Η αγάπη είναι ένα από τα πιο ισχυρά αισθήματα στη Γη. Είναι μία εμμονή. Είναι η εθιστικότερη ουσία που υπάρχει. Γι” αυτό κάνει τους ανθρώπους τόσο χαρούμενους και την ίδια στιγμή μπορεί να προκαλέσει τόσο μεγάλο πόνο. Είναι ένα συναίσθημα που υπάρχει σε κάθε κοινωνία, σε κάθε λαό, σε κάθε πολιτισμό. Τι γίνεται, όμως, στο μυαλό μας, όταν είμαστε ερωτευμένοι; Πώς λειτουργεί ο έρωτας; Και τι προκαλεί; Όπως σε κάθε έρευνα, η μελέτη ξεκινά από τα ζώα.
Όταν ερωτευόμαστε…
Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που σίγουρα δεν νιώθουν μόνο οι άνθρωποι. Παντού στο ζωικό βασίλειο συναντά κανείς ζευγάρια. Το αν ένα ζευγάρι κοκκινολαίμηδων πραγματικά αγαπιέται κανείς δεν το γνωρίζει, όμως είναι ειλικρινά ενδιαφέρον το γιατί τα ζώα ενώνονται.
Την απάντηση σε αυτό προσπαθούν να βρουν οι βιολόγοι, που πλέον θέλουν να αποκρυπτογραφήσουν τη φυσιολογία που κρύβεται πίσω από το ερωτικό δέσιμο και την αγάπη.
Για να διαλευκάνουν το μυστήριο πίσω από τον έρωτα και το δέσιμο των ζευγαριών, οι ερευνητές μελέτησαν τα τρωκτικά. Πιο συγκεκριμένα, πήραν ένα είδος αρουραίου που λέγεται vole. Ζευγάρωσαν έναν αρουραίο vole που ζει στις πεδιάδες και έναν που ζει στα ορεινά.
Είναι δύο συγγενικά είδη, όμως έχουν μία σημαντική διαφορά στηνσυμπεριφορά ζευγαρώματός τους. Οι voles της πεδιάδας κάνουν δεσμούς που διαρκούν για όλη τους τη ζωή, ενώ οι voles που ζουν στα ορεινά είναι πολυγαμικοί.
Το έργο του Thomas Insel, Διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΝΙΜΗ), και των συναδέλφων του έδειξε ότι οι διαφορετικές συμπεριφορές ζευγαρώματος συνδέονται με τις ορμόνες ωκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης. Η ωκυτοκίνη διεγείpει τον τοκετό και τη γαλουχία, ενώ η βαζοπρεσσίνη ρυθμίζει τα νεφρά και συστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία.
Μία πιο πρόσφατη έρευνα έχει συνδυάσει και συνδέσει τις δύο αυτές ορμόνες με πολλές και διαφορετικές κοινωνικές συμπεριφορές, όπως το να εργάζεται κανείς συνεργατικά, να επιλέγει συντρόφους ή να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων. Η ωκυτοκίνη, ειδικότερα, φαίνεται να ηρεμεί τις όποιες αντιδράσεις των ανθρώπων και να βοηθά στην εμφάνιση της εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Η διαφορά μεταξύ των δύο ειδών αρουραίων vole είναι στην κατανομή των υποδοχών ωκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης του εγκεφάλου.
Οι voles της πεδιάδας έχουν υψηλότερη πυκνότητα των δύο ειδών υποδοχέων στην αμυγδαλή, την περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με τον σχηματισμό της μνήμης που βασίζεται στο συναίσθημα, όπως και σε διάφορα μέρη του συστήματος της ντοπαμίνης.
Και οι δύο ορμόνες απελευθερώνονται όταν οι vole της πεδιάδας ζευγαρώνουν, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ισχυροί δεσμοί. Όταν η απελευθέρωση των ορμονών εμποδίζεται, τότε το είδος αυτό των αρουραίων γίνεται επιπόλαιο. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι αρουραίοι που ζουν στα ορεινά, αν τροποποιηθούν γενετικά, ώστε να παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά εκείνων των πεδιάδων, τότε και εκείνοι γίνονται μονογαμικοί.
Εξίσου σημαντική είναι και η ντοπαμίνη, καθώς η απελευθέρωσή της χαρίζει ένα όμορφο συναίσθημα. Παράλληλα, χρησιμοποιείται από τον εγκέφαλο για να ανταμείψει συμπεριφορές, όπως το να φτιάχνετε ή να τρώτε ένα πλήρες γεύμα. Οι αρουραίοι που είναι πιο ευαίσθητοι στην ντοπαμίνη μπορούν να αναπτύξουν τις προτιμήσεις τους για το άλλο φύλο χωρίς να ζευγαρώσουν.
Αντίθετα, οι αρουραίοι που έχουν αποκλεισμένους τους υποδοχείς ντοπαμίνης δεν αναπτύσσουν καθόλου προτιμήσεις. Πολλοί από τους υποδοχείς ντοπαμίνης που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη δεσμών στους αρουραίους είναι υπεύθυνοι και για τον εθισμό στην κοκαΐνη. Αυτό αποτελεί μία πιθανή εξήγηση και για την εθιστική αίσθηση της αγάπης.
Αυτό συμβαίνει στο μυαλό μας…
Όσον αφορά τους ανθρώπους, η Donatella Marazziti, Καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Ψυχοφαρμακευτικής του Πανεπιστημίου της Πίζας, διαπίστωσε ότι τα πρώιμα στάδια του ρομάντζου συνδέονται με τα μειωμένα επίπεδα της νευροδιαβιβαστής σεροτονίνης και ενός υποδοχέα της. Αυτά τα δύο μειώνονται, επίσης, κατά τη διάρκεια ψυχαναγκαστικής και καταναγκαστικής διαταραχής.
Δεδομένου ότι και τα δύο αυτά (σε διαφορετικό βαθμό) μπορούν να προκαλέσουν και να αυξήσουν τα συναισθήματα άγχους και την αρνητική σκέψη, μπορούμε να θεωρήσουμε την αρχή μίας αγάπης ως μία ήπια μορφή ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς. Το πρώιμο ρομάντζο χαρακτηρίζεται και από υψηλά επίπεδα διάφορων άλλων ουσιών, που σχετίζονται με την αντίδραση στο στρες. Αφού κάποιος συμπληρώσει 12-18 μήνες σε μία σχέση, τότε τα επίπεδα σεροτονίνης και των μορίων του άγχους αποκαθίστανται σε φυσιολογικά επίπεδα.
Ερευνητές όπως η Helen Fisher, του τμήματος Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Rutgers, και ο Semir Zeki, του Πανεπιστημίου UCL του Λονδίνου, έχουν πραγματοποιήσει μελέτες, μέσω λειτουργικών μαγνητικών τομογραφιών, για να προσδιορίσουν τις περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται από την αγάπη.
Έτσι, βρήκαν ότι οι άνθρωποι που βιώνουν το ρομάντζο έχουν αυξημένη δραστηριότητα σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου, που σχετίζονται με το σύστημα «ανταμοιβής» της ντοπαμίνης. Η γονική αγάπη ενεργοποιεί περισσότερες από αυτές τις περιοχές, όμως όχι τον υποθάλαμο. Αυτό σημαίνει ότι ο υποθάλαμος μπορεί να είναι υπεύθυνος για την σeξουαλική συνιστώσα της ρομαντικής αγάπης.
Υπάρχουν και οι περιοχές που παρουσιάζουν μειωμένη δραστηριότητα, όπως η αμυγδαλή και ο μετωπιαίος και ο προμετωπιαίος φλοιός. Η αμυγδαλή είναι συνδεδεμένη με τον φόβο και την αποστροφή στη μάθηση ή στο να μάθει κανείς από τα λάθη του. Ο μετωπιαίος και ο προμετωπιαίος φλοιός συνδέεται με τις εκτελεστικές λειτουργίες της ανάλυσης και της κρίσης, την καθυστερημένη ικανοποίηση, καθώς και πρόβλεψη αποτελεσμάτων διάφορων γεγονότων.
Έτσι, η μειωμένη δραστηριότητα σε αυτούς τους τομείς του εγκεφάλου εξηγεί γιατί οι ερωτευμένοι δεν φαίνεται να έχουν πλήρη κατανόηση των συγκεκριμένων λειτουργιών.
Η φυσιολογία της αγάπης δεν είναι πλήρως κατανοητή και η έρευνα είναι ακόμα σε εξέλιξη. Οι ερευνητές έχουν αρχίσει να εξηγούν τους δεσμούς που ενώνουν τα ζώα, όπως οι αρουραίοι vole, και μπορούν πλέον να διαβάσουν τις ορμόνες και την εγκεφαλική δραστηριότητα που εμφανίζουν οι άνθρωποι, όταν είναι ερωτευμένοι.
Αυτό που μας λέει η φυσιολογία για την αγάπη είναι ό,τι γνωρίζαμε από την αρχή. Δηλαδή, ότι είναι μία αγχωτική κατάσταση που βρίσκεται ανάμεσα και συνορεύει με τον εθισμό και την ψυχαναγκαστική διαταραχή. Πράγμα που μπερδεύει την κρίση του ερωτευμένου και τον οδηγεί να λειτουργεί απερίσκεπτα. Και όπως η αγάπη μεγαλώνει, οι διαταραχές αυτές δίνουν την θέση τους στην ηρεμία και τη χαρά. Και αυτό που μένει είναι πάντα ένα όμορφο συναίσθημα. Εκτός αν κάποιος σε έχει χωρίσει…
ΠΗΓΗ : pathfinder