Το να ζεις κάτι που αξίζει τον κόπο είναι πιο σημαντικό από το να το απολαμβάνεις.

Η ευτυχία είναι ένα άπιαστο όνειρο, ίσως για όλους τους ανθρώπους, μια φευγαλέα ιδέα που περνάει από το μυαλό και χάνεται.

Ίσως υπάρχει κάποιο επτασφράγιστο μυστικό για την ευτυχία, ένα μυστικό που αν το ανακαλύψουμε θα μας κάνει να αισθανθούμε ολοκληρωμένοι. Τι λέτε, υπάρχει;

«Αναζητάτε ευτυχία στη ζωή σας;» Όλοι απαντάμε θετικά, παντού και πάντα. «Επιθυμείτε να αποκτήσετε παιδιά;» Σχεδόν όλοι απαντάμε θετικά, παντού και πάντα!

Έχετε σκεφτεί ότι η ανατροφή των παιδιών συχνά μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα, αντιμετωπίζουμε διλήμματα, η ζωή μας γίνεται περίπλοκη και ξαφνικά, μόλις το τελευταίο παιδί πάρει τον δρόμο του, η ζωή μας επιστρέφει στην ομαλή της πορεία. «Λοιπόν, θέλετε ακόμη να αποκτήσετε παιδιά;» αναρωτιέμαι. Ίσως να είναι μια απλή επιμονή που δεν καταλαβαίνουμε, ίσως όχι, αλλά και πάλι όσοι αναζητούν την ευτυχία, επιθυμούν να κάνουν και παιδιά!

Η στάση αυτή αποκαλύπτει κάτι που οι Αζτέκοι γνώριζαν πολύ καλά. Πρέπει να σταματήσουμε αυτό το ατέλειωτο κυνήγι της ευτυχίας δεν είναι αυτό που πραγματικά επιθυμούμε. Η ζωή δεν σχεδιάζεται πάνω σε ιδανικές συναισθηματικές συνθήκες. Ξέρετε τι ζητάμε; Ζητάμε μια ζωή όμορφη, να έχει αξία, μια ζωή να μας δίνει κίνητρα για να κάνουμε θυσίες για να την ζήσουμε, τόσο το χειρότερο για την «ευτυχία»!

Η Δύση αγνόησε τη φιλοσοφία των Αζτέκων, οι οποίοι έζησαν κάποτε στο σημερινό Μεξικό. Αν ρωτήσουμε έναν φοιτητή, το μόνο που γνωρίζει για αυτούς είναι ότι έκαναν ανθρωποθυσίες. Ωστόσο, πριν την έλευση των Ισπανών κατακτητών οι Αζτέκοι είχαν μια πλούσια κουλτούρα, τους δικούς τους «φιλοσόφους» και τους δικούς τους «σοφιστές». Υπάρχουν σκέψεις των Αζτέκων καταγραμμένες σε κώδικες από χριστιανούς ιερείς, είτε σε μορφή ποίησης, είτε σε μορφή παραινέσεων ακόμη και σε μορφή διαλόγου.

Οι σκέψεις τους αυτές θυμίζουν λίγο τους φιλόσοφους της κλασικής Ελληνικής αρχαιότητας, όπως τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Οι άνδρες αυτοί θεωρούσαν ότι η ευτυχία έρχεται ως μια φυσική διεργασία όταν ο άνθρωπος καλλιεργεί αρετές όπως η αυτοπειθαρχία και η γενναιότητα. Εννοείται ότι η ευτυχία είναι διαφορετική για τον κάθε άνθρωπο. Ωστόσο, ο Αριστοτέλης πίστευε ότι η καθολικότητα του «λόγου» ήταν το κλειδί για τον αντικειμενικό ορισμό της ευτυχίας, όταν τελικά αυτή συνδυαζόταν με τις αρετές του χαρακτήρα.

Όπως οι Έλληνες, οι Αζτέκοι ενδιαφέρονταν για μια καλή ζωή. Σε αντίθεση όμως με τον Αριστοτέλη, δεν θεωρούσαν βασική συνθήκη τη λογική. Αντιθέτως έστρεφαν το βλέμμα στον εξωτερικό κόσμο, στις συνθήκες που επικροτούσαν στη Γη. Είχαν ένα ρητό: «Η γη είναι γλιστερή», που για μας είναι ανάλογο με το «Μην βάζεις πολλά αυγά σε ένα καλάθι». Ήθελαν να πουν ότι ακόμη και η Γη δεν είναι τέλεια, δεν είναι σταθερή, έτσι και εμείς οι άνθρωποι κάνουμε λάθη, σχεδιάζουμε πράγματα που ίσως δεν γίνουν ποτέ πραγματικότητα, ενώ ακόμη κι οι φίλοι μας μπορεί να μας προδώσουν. Τα καλά πράγματα στη ζωή συνοδεύονται πάντα και από μια δυσκολία. «Η Γη δεν είναι ένα ευχάριστο μέρος. Δεν είναι ένας τόπος που προσφέρει χαρά, που προσφέρει ικανοποίηση», λέει μια μητέρα στην κόρη της, σε ένα κείμενο που έχει φτάσει μέχρι εμάς. «Η γη είναι ένας τόπος χαράς και κούρασης, χαράς και οδύνης»

Καθετί που κάνουμε πάνω στη Γη έχει μια φευγαλέα ύπαρξη. Ο Nezahualcoyotl, ο σοφός κυβερνήτης της πόλης του Texcoco, έγραψε ένα φιλοσοφικό ποίημα που έχει σωθεί με τίτλο «Φίλοι μου, ξεσηκωθείτε» και μας προτρέπει να ενεργήσουμε:

Φίλοι μου, ξεσηκωθείτε!
Οι πρίγκιπες έχουν εξαθλιωθεί,
Είμαι ο Nezahualcoyotl,
Είμαι τραγουδιστής, αρχηγός του macaw.
Πιάστε τα λουλούδια και την βεντάλια σας.
Πηγαίνετε να χορέψετε!
Είστε το παιδί μου,
Είσαι ο Γιογιόντζιν [νάρκισσος].
Πάρε τη σοκολάτα σου,
Λουλούδι του κακαόδεντρου,

Πιες το όλο!
Χόρεψε,
Τραγούδησε!
Δεν είναι εδώ το σπίτι μας,
Δεν ζούμε εδώ,
Θα έρθει ή ώρα που πρέπει κι εσύ να φύγεις.

Αυτοί οι στίχοι έχουν μια καταπληκτική κι εντυπωσιακή ομοιότητα με την Επιστολή προς Κορινθίους 15:32: «Ας φάμε κι ας πιούμε, διότι αύριο θα πεθάνουμε.»

Ακούγεται λίγο ζοφερό, σίγουρα, αλλά όλοι μας αναγνωρίζουμε κάποια κρυμμένη και αναμφισβήτητη αλήθεια στους στίχους αυτούς. Οι Αζτέκοι φιλόσοφοι αναρωτιούνται ένα πράγμα: πώς μπορεί κάποιος να ζήσει, όταν ξέρει ότι η ζωή του βασίζεται στην οδύνη και την παροδικότητα;

Η απάντηση είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει να παλέψει για να έχει μια ζωή όμορφη, που να αξίζει. Η λέξη που χρησιμοποίησαν οι Αζτέκοι είναι neltiliztli και κυριολεκτικά σημαίνει «ριζώνω», αλλά σημαίνει «αλήθεια» και «καλοσύνη». Πίστευαν ότι η πραγματική ζωή είναι η καλή ζωή, ο ύψιστος στόχος των ανθρώπων. Αυτό ταιριάζει κάπως με την κλασική «δυτική» αντίληψη, αλλά διαφέρει σε δύο σημεία. Πρώτον οι Αζτέκοι θεωρούσαν ότι αυτό το είδος ζωής δεν οδηγεί στην «ευτυχία», η οποία είναι θέμα τύχης. Δεύτερον, η ριζωμένη ζωή έπρεπε να είναι αποτέλεσμα τεσσάρων διαφορετικών επιπέδων, μια πιο εμπεριστατωμένη μέθοδος σε σύγκριση με τον Ελληνικό στοχασμό.

Το πρώτο επίπεδο αφορά τον χαρακτήρα. Βασικά, η ρίζωση ξεκινά από το σώμα – κάτι που η Ευρωπαϊκή παράδοση αγνοεί, καθώς ασχολείται αποκλειστικά με τη λογική και τον νου. Οι Αζτέκοι συνέδεαν τον εαυτό τους με το σώμα τους κάνοντας καθημερινή σωματική εξάσκηση, ένα είδος γιόγκα (έχουμε εικόνες από διάφορες στάσεις, οι οποίες μοιάζουν πολύ με γιόγκα, όπως η στάση του λωτού).

Στη συνέχεια ο άνθρωπος ριζώνει στην ψυχή του. Σκοπός ήταν να πετύχουν ένα είδος ισορροπίας μεταξύ «καρδιάς», την έδρα της επιθυμίας και του «προσώπου», την έδρα της κρίσης. Οι αρετές του χαρακτήρα έκαναν εφικτή αυτή την ισορροπία.

Στο τρίτο επίπεδο, η ρίζωση φτάνει στην κοινότητα και έχει κοινωνικό ρόλο.Αυτές οι κοινωνικές προσδοκίες συνδέουν τους ανθρώπους μεταξύ τους και θέτουν σε λειτουργία την κοινότητα. Αν το σκεφτούμε, οι περισσότερες υποχρεώσεις είναι αποτέλεσμα αυτών των ρόλων. Σήμερα, προσπαθούμε να γίνουμε καλοί μηχανικοί, επιχειρηματίες, πολιτικοί ακτιβιστές, πατέρες, μητέρες κ.λπ. Για τους Αζτέκους αυτoί οι ρόλοι συνδέονταν με το ημερολόγιο των εορτών και τελετουργίες που μοιάζουν με τις νηστείες της εκκλησίας. Αυτές οι τελετουργίες ήταν ένα είδος ηθικής διδασκαλίας, εκπαίδευσης και μύησης των ανθρώπων να έχουν μια ριζωμένη ζωή.

Τέλος, η ρίζωση στο τέταρτο επίπεδο ήταν συνδεμένη με τον teotl, το θεϊκό και υπέρτατο ον. Οι Αζτέκοι πίστευα ότι ο «θεός» ήταν η φύση, μια οντότητα που περιέκλειε και τα δύο γένη και η παρουσία της εκδηλωνόταν με διαφορετικές μορφές. Η ρίζωση στον teotl γινόταν με πλάγιο τρόπο, μέσω των προηγούμενων τριών επιπέδων. Αλλά κάποιες ορισμένες δραστηριότητες, όπως η σύνθεση φιλοσοφικής ποίησης συχνά πρόσφεραν μια πιο άμεση σχέση.

Η ριζωμένη ζωή θα εναρμονίσει το σώμα, το μυαλό, τον κοινωνικό σκοπό και το θαύμα τα φύσης. Αυτή η ζωή, αποτελούσε για τους Αζτέκους ένα είδος χορού που έκανε κανείς με προσεκτικά βήματα, ενός χορού που πρόσεχε το ύπουλο έδαφος της ολισθηρής γης και στην οποία η ευχαρίστηση ήταν κάτι περισσότερο από ένα τυχαίο γεγονός.

Το όραμα αυτό αποδίδει έντονα την ιδέα της ευτυχίας των Ελλήνων, όπου ο λόγος και η ικανοποίηση βρίσκονται στις καλύτερες πράξεις της ζωής μας.

Η φιλοσοφία των Αζτέκων μας ενθαρρύνει να αμφισβητήσουμε αυτή τη «δυτική» σοφία σχετικά με την καλή ζωή – και να εξετάσουμε σοβαρά την δυσάρεστη αντίληψη ότι το να κάνεις κάτι που αξίζει τον κόπο είναι πιο σημαντικό από το να το απολαμβάνεις.

share24.gr